۱ـ دلیل دستوربه توبه، درآیه /۳۱ سوره نور، به همه مؤمنان چیست؟
(وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُیُوبِهِنَّ ۖ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ ۚ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ) [٢۴:٣١]
ترجمه: و به زنان مؤمنه بگو: چشمان خود را (از نامحرمان) فرو گیرند (و چشم‌چرانی نکنند) و عورتهای خویشتن را (با پوشاندن و دوری از رابطه‌ی نامشروع) مصون دارند و زینت خویش را (همچون سر، سینه، بازو، ساق، گردن، خلخال، گردن‌بند، بازوبند) نمایان نسازند، مگر آن مقدار (از جمال خلقت، همچون چهره و پنجه‌ی دستها) و آن چیزها (از زینت‌آلات، همچون لباس و انگشتری و سرمه و خضاب) که (طبیعهً) پیدا می‌گردد، و چارقد و روسریهای خود را بر یقه‌ها و گریبانهایشان آویزان کنند (تا گردن و سینه و اندامهائی که احتمالاً از لابلای چاک پیراهن نمایان می‌شود، در معرض دید مردم قرار نگیرد) و زینت (اندام یا ابزار) خود را نمودار نسازند مگر برای شوهرانشان، پدرانشان، پدران شوهرانشان، پسرانشان، پسران شوهرانشان، برادرانشان، پسران برادرانشان، پسران خواهرانشان، زنان (همکیش) خودشان، کنیزانشان، دنباله روانی که نیاز جنسی در آنان نیست (از قبیل: افراد مخنّث، ابلهان، پیران فرتوت، اشخاص فلج)، و کودکانی که هنوز بر عورت زنان آگاهی پیدا نکرده‌اند (و چیزی از امور جنسی نمی‌دانند)، و پاهای خود را (به هنگام راه رفتن به زمین) نزنند تا زینتی که پنهانش می‌دارند (جلب توجّه کند و صدای خلخال پاهایشان به گوش مردم برسد و) دانسته شود. ای مؤمنان! همگی به سوی خدا برگردید (و از مخالفتهائی که در برابر فرمان خدا داشته‌اید توبه کنید) تا رستگار شوید.
در سوره نور، از جمله احکامی که بیان شده، احکام مربوط به حجاب وپوشیده نگه داشتن عورات، (آنچه خوشایند نیست، دیگران ببینند وازآن اطلاع پیدا کنند) واحکام اجازه گرفتن و…..در کل؛ این سوره ترکیز دارد بر قضیه عفاف وپاکدامنی و پوشش و پاکی جامعه اسلامی، واینکه جامعه در حال امنیت وآرامش باشد؛ و در نتیجه همه، به فلاح ورستگاری برسند. در آخر آیه/ ۳۱ فرموده : وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ [٢۴:٣١]
فلاح و رستگاری جامعه اسلامی در این است؛ که تمام مؤمنین به سوی پروردگارشان رجوع کنند و از اشتباهات گذشته خود کاملا برگردند و فرامین واحکام او را بطور شایسته اجرا کنند. وتا اینکه همه؛ این بازگشت وفرمانبرداری را انجام ندهند، رستگاری واقعی ایجاد نخواهد شد.
*یک نکته دیگر اینکه: توبه؛ خاص یک یا چند گروه خاص نیست؛ بلکه برای همه است. پس اسم تواب خداوند، فقط برای گناهکاران ومجرمین وغافلان از خدا نیست؛ بلکه خطابش به مؤمنین هم هست. چون حتی مؤمنان هم مستثنی نیستند، از آنها اشتباهی سرمی زند. وهیچ کس معصوم نیست؛ پس توبه برهمه لازم است.
ــ رسول الله (صل الله علیه وسلم) در حدیثی می فرمایند: من روزی صد بار به سوی الله توبه می کنم. و او با وجود اینکه پیامبر بود؛ اما توبه می کرد. زیرا، او می دانست با وجود آن همه عبادت وتلاش و کوشش، نمی شود؛ آنطور که شایسته الله است؛ حقش را ادا کند. والله اعلم
ــ چون خداوند؛ خود خالق انسان وخالق احساسات وغرایز انسانهاست؛ به خوبی می داند که این انسان ضعیف، باز دچار لغزش واشتباه می شود؛ پس باب توبه برایش باز است؛ وخداوند دوست دارد بنده اش، با توبه خالصانه به رستگاری برسد. همچنین خداوند مهر وعطوفت ومهربانی اش را با پذیرش توبۀ انسانها به آنها نشان می دهد و توبه را از همگان، (از مرد و زن) می خواهد؛ تا بدین وسیله پاک شوند وبه رستگاری برسند وپاکی تک تک افراد، یعنی: پاکی جامعه.
ــ گناهان کوچک و بزرگ در کمین ذات انسان است؛ حال که می دانیم؛ خداوند چه چیزی را بر ما حلال کرده و چه چیزی را حرام، پس باید بدانیم که همگی به سوی حضرت حق بر می گردیم و با توبه کردن، خود را پاک و عاری از گناه کرده و از صفر شروع کنیم .
ــ تمامی مواردی که در آیه ذکر شده: مثل گرایش زن به زیور آلات و … همگی گرایش های فطری ژرف هستند.
ــ همه زنانها به این گرایشات فطری تمایل دارند، حتی زنان مؤمن و آنان نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
ــ ممکن است یک زن مؤمن هم، در برابر چنین گرایشات ژرفی که فطریست، دچار ضعف شود.
اینجاست که خداوند التواب دستور بازگشت داده است؛ بازگشت به سوی خدا؛ فقط به خاطر خدا.
در پایان آیه با بیان (وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا ) به تمام مؤمنان دستور داده شده است که، از مخالفت ها و اشتباهاتی که خواسته و ناخواسته در برابر فرمان خدا مرتکب شده اند به سوی خدا بازگردند.
*در آیه/ ۲۲۲ سوره البقره :
(وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ ۖ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِی الْمَحِیضِ ۖ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ یَطْهُرْنَ ۖ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللَّهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ) [سوره البقره : ۲۲۲] ترجمه: و از تو درباره‌ی (آمیزش با زنان به هنگام) حیض می‌پرسند. بگو: زیان و ضرر است (و علاوه از نافرمانی، بیماریهائی به دنبال دارد). پس در حالت قاعدگی از (همبستری با) زنان کناره‌گیری نمائید، و با ایشان نزدیکی نکنید تا آن گاه که پاک می‌شوند. هنگامی که پاک شوند، از مکانی که خدا به شما فرمان داده است (و راه طبیعی زناشوئی و وسیله‌ی حفظ نسل است) با آنان نزدیکی کنید. بی‌گمان خداوند توبه‌کاران و پاکان را دوست می‌دارد.

۲- ارتباط التوابین با موضوع آیه کلمه المتطهرین چیست ؟
ــ خدواند در( آیه/ ۲۲۲سوره بقره) آمیزش و روابط جنسی را با زنان، درموقع حیض حرام دانسته است. چرا که علاوه بر اینکه نافرمانی از خداوند محسوب می شود، منجر به بیماری نیز می شود و تنها در موقعی که پاک از حیض هستند می توان با آنان نزدیکی کرد، کسانی که ندانسته این کاررا مرتکب شده اند و یا ازراهی غیرازراه طبیعی با همسرشان همبستری کرده واکنون این مسئله را دانسته اند، باید توبه کنند. که خداوند توبه کنندگانی که ازاعمال خود پشیمان اند را دوست دارد وتوبه شان را می پذیرد.
ــ کسانی که توبه می کنند همان کسانی هستند که، پاکی را پیشه می کنند وطاهروپاکیزه اند و ازحرام دوری کرده و ازراه طبیعی و پاکی که خداوند بدان دستورداده، باهمسرشان نزدیکی می کنند.
ــ بنده ا ی که دانسته و یا ندانسته مرتکب گناهی شد، با توبه می تواند قلب گناه آلودش را پاک وصیقل دهد و خداوند توبه را قرار داده تا بوسیله آن پاک شویم.
کسی که توبه می کند، یعنی: می خواهد به سوی پاکیها برود وخداوند هم با پذیرش توبه ی خالصانه اش اورا پاک می گرداند؛ ودر حقیقت توبه کنندگان همان پاکیزگانند که خداوند آنان را دوست دارد. وخداوند کسانی را دوست دارد که، خود را ازگناهان پاک ودور می گردانند واین پاکیزگی حسی، از قبیل دوری ازنجاسات، نداشتن وضو، وجنب بودن را شامل می شود. واشاره به مشروعیت طهارت مطلق دارد.

*دلیل توبه دراین آیه:
در وهله اول: این است که، خداوند خواهان رستگاری بندگانش می باشد وما را به این دستورات نیکو فرمان داده است واینکه حتماً در این موارد ازمؤمن کوتاهی سرمی زند فرمان داده تا توبه نماید واین ایمان مؤمن است که، اورا به سوی خدا فرا می خواند و رستگاری را منوط به توبه نمود.
*دروهله دوم: قرآن در انسانها احساس مراقبت، که خداوند نسبت به همه دارد را برمی انگیزد؛ وانسانها را متوجه عطوفت ویاری خودش (هنگام ضعفی که در برابرآن گرایش فطری دارند) می سازد وبه ما می فهماند که همه چیز کنترل می شود؛ پس مؤظفیم که احساس حضورالله وترس ازانجام نواهی را دردل خود جای دهیم. واین گرایش که حقیقتی واقعی است و درهمه وجود دارد (طبق آیات بعد) باید از راههایی مثل: ازدواج کنترل کرد تا به کارهای نابهنجار روی آورده نشود. توبه هم خالصانه برای خدا باشد نه برای سالم ماندن از آفات دنیوی یا ریا وشهوت باشد.

۳- شرایط پذیرش توبه با توجه به آیات/ ۱۷ و۱۸ سوره نساء چیست؟
(إِنَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَهٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِن قَرِیبٍ فَأُولَٰئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ ۗ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا) [۴:١٧]
ترجمه: بیگمان خداوند تنها توبه‌ی کسانی را می‌پذیرد که از روی نادانی (و سفاهت و حماقت ناشی از شدّت خشم و غلبه‌ی شهوت بر نفس) به کار زشت دست می‌یازند، سپس هرچه زودتر (پیش از مرگ، به سوی خدا) برمی‌گردند (و از کرده‌ی خود پشیمان می‌گردند)، خداوند توبه و برگشت آنان را می‌پذیرد. و خداوند آگاه (از مصالح بندگان و صدق نیّت توبه‌کنندگان است و) حکیم است (و از روی حکمت درگاه توبه را بر روی توبه‌کنندگان باز گذاشته است). ﴿١٧﴾
(وَلَیْسَتِ التَّوْبَهُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّىٰ إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَهُمْ کُفَّارٌ ۚ أُولَٰئِکَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا) [۴:١٨]
ترجمه: توبه‌ی کسانی پذیرفته نیست که مرتکب گناهان می‌گردند (و به دنبال انجام آنها مبادرت به توبه نمی‌نمایند و بر کرده‌ی خویش پشیمان نمی‌گردند) تا آن گاه که مرگ یکی از آنان فرا می‌رسد و می‌گوید: هم اینک توبه می‌کنم (و پشیمانی خویش را اعلام می‌دارم). همچنین توبه‌ی کسانی پذیرفته نیست که بر کفر می‌میرند (و جهان را کافرانه ترک می‌گویند). هم برای اینان و هم آنان عذاب دردناکی را تهیّه دیده‌ایم.

۴- ارتباط آن با آیه/ ۱۱۷ و۱۱۸سوره توبه چیست؟
(لَّقَد تَّابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِیِّ وَالْمُهَاجِرِینَ وَالْأَنصَارِ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُ فِی سَاعَهِ الْعُسْرَهِ مِن بَعْدِ مَا کَادَ یَزِیغُ قُلُوبُ فَرِیقٍ مِّنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ ۚ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ )[٩:١١٧]
ترجمه: خداوند توبه‌ی پیغمبر (از اجازه‌دادن منافقان به عدم شرکت در جهاد) و توبه‌ی مهاجرین و انصار (از لغزشهای جنگ تبوک، مثل کُندی و سستی اراده و اندیشه‌ی بد به دل راه دادن و آهنگ بازگشت از نیمه‌ی راه جهاد) را پذیرفت. مهاجرین و انصاری که در روزگار سختی (با وجود گرمای زیاد، کمی وسیله‌ی سواری و زاد، فصل درو و چیدن محصول خود) از پیغمبر پیروی کردند (و همراه او رهسپار جنگ تبوک شدند) بعد از آن که دلهای دسته‌ای از آنان اندکی مانده بود که (از حق به سوی باطل) منحرف شود. (در این حال) باز هم خداوند توبه‌ی آنان را پذیرفت. چرا که او بسیار رؤوف و مهربان است.
(وَعَلَى الثَّلَاثَهِ الَّذِینَ خُلِّفُوا حَتَّىٰ إِذَا ضَاقَتْ عَلَیْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَیْهِمْ أَنفُسُهُمْ وَظَنُّوا أَن لَّا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَیْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ) [٩:١١٨]
ترجمه: خداوند توبه‌ی آن سه نفری را هم می‌پذیرد که (بی‌هیچ حکمی به آینده) واگذار شدند (و پیغمبر و مؤمنان و خانواده‌ی خودشان با ایشان سخن نگفتند و از آنان دوری جستند) تا بدانجا که (ناراحتی ایشان به حدّی رسید که) زمین با همه‌ی فراخی، بر آنان تنگ شد، و دلشان به هم آمد و (جانشان به لب رسید. هم مردم از آنان بیزار و هم خودشان از خود بیزار شدند. بالأخره) دانستند که هیچ پناهگاهی از (دست خشم) خدا جز برگشت به خدا (با استغفار از او و پناه‌بردن بدو) وجود ندارد (چرا که پناه بی‌پناهان او است و بس). آن گاه خدا (به نظر مرحمت در ایشان نگریست و) بدیشان پیغام توبه داد تا توبه کنند (و آنان هم توبه کردند و خدا هم توبه‌ی ایشان را پذیرفت). بیگمان خدا بسیار توبه‌پذیر و مهربان است.
الف: شرایط پذیرش توبه با توجه به آیات/ ۱۷و ۱۸ سوره نساء:
ــ توبۀ کسانی که از روی نادانی (حماقت، خشم، غلبه شهوت برنفس..) به کار حرام دست زده اند؛ پذیرفته میشود.
– اگر توبه و بازگشت به سوی خدا قبل از مرگ صورت گیرد، پذیرفته می شود.
– توبۀ کسانی که از روی آگاهی، گناه کنند و پشیمان نمی شوند و قبل از مرگ توبه نکنند، پذیرفته نمی شود.
– توبۀ کسی که بر کفر بمیرد پذیرفته نمی شود.
– خدای تواب هر توبه ایی را نمی پذیرد، پس هوشیار باشیم خود را به امید توبه کردن، فریب ندهیم. خداوند؛ تنها، توبه ایی می پذیرد که، عمل انسان از روی جهالت و یا سادگی باشد. نه اینکه گناه کنیم به امید اینکه خداوند توبه پذیر و بخشنده است. تنها او می داند کدامین گناه با چه ظن و گمانی اتفاق می افتد. و تنها اوست که با تمام تواب بودنش، گاهی صفت قهار بودن را بر می گزیند و گاهی قابض اُمورات انسان می شود. و اوست که آگاه و دانا به اُموراست و خیر و صلاح ما را بهتر از هر کسی می داند.
ب)ارتباط این آیات با آیات/ ۱۱۷و ۱۱۸ توبه :
– خداوند در آیات/ ۱۷ و۱۸سوره نساء، شرایط توبه را بیان کرده؛ و در این آیات مثالهای عملی آورده است : کسانی را که توبه شان پذیرفته شده است؛ بیان می کند. خداوند توبۀ پیامبر، (صل الله علیه وسلم) که ندانسته، به منافقان اجازه داد به عدم شرکت در جهاد، وتوبه مهاجران وانصار(از لغزشهای آنها در جنگ تبوک ، مثل کندی وسستی اراده و…. ) را پذیرفت. چون اینها از خدا و پیامبرش(ص) در شرایط سخت پیروی کردند واگرچه بعد از آن هم امکان داشت دلهایشان از حق منحرف شود؛ خداوند توبه شان را پذیرفت. شاید، گناه و سستی، چندین بار از آنها سر زده؛ اما، چون هربار با ایمان برگشته اند واصراری بر گناهشان نداشته اند؛ خداوند توبه شان را پذیرفته است. (طبع ونفس انسان، سستی را می پذیرد وانسان هم شاید؛ سستی بورزد. اما، اگرهربارتوبه کند و پشیمان شود؛ خداوند توبه اش را می پذیرد. وتکرار گناه همیشه نشانه اصرار بر آن نیست) .
– در آیه/ ۱۱۸ مؤمنانی را مثال زده؛ که سستی کردند وبا منافقان در مدینه ماندند؛ وبا مؤمنان به جنگ تبوک نرفتند؛ خداوند حکم بخششان را به آینده واگذار کرد وبعد از اینکه پیامبر (ص)و تمام مؤمنان از آنان دوری جستند؛ تا جایی که زمین با تمام فراخی اش بر آنها تنگ آمد ویقین کردند که هیچ پناهگاهی از خشم خدا نیست؛ جز برگشت به سوی خدا، آنگاه خداوند به آنها رحم کرد وآنها را توفیق توبه داد. پس در هیچ شرایطی از رحمت خدا نباید ناامید شویم ومهم این است که از کار ناپسندی که مرتکب شده ایم؛ پشیمان شویم و قاطعانه قصد بازگشت از گناه، به سوی خدا توبه کنیم؛ وخاضعانه باید از او طلب بخشش کرده و در انجام اعمال صالح در حد توانمان بکوشیم؛ به امید رحمت خدا و به امید اینکه خداوند از گناهانمان در گذرد و کارهای بدمان را که ندانسته انجام داده ایم تبدیل به حسنات کند.
– بعضی اوقات خداوند قلب مؤمن را قبض می کند تا تضرع وخضوعش نسبت به او زیاد شود. گاهی مؤمن، گناهی را جاهلانه یا غافلانه انجام می دهد و خداوند شرایط را برایش سخت می کند و زندگی و دنیا را براو تنگ می کند تا خضوعش را زیاد گرداند و خالصانه وخاضعانه توبه کند و توبه اش را از روی رحمت بپذیرد. (البته این تنگی وقبض که برایش ایجاد کرده؛ هم از روی لطف ورحمتش نسبت به بندۀ مؤمنش می باشد وچون دوستش دارد می خواهد توبۀ نصوح وخالصانه نصیبش گردد).
*یا الله! هر چه زودتر توبه خالصانه و واقعی نصیبمان بگردان.
{اللهم اجعلنا من التوابین واجعلنا من المتطهرین }.
ــ الله تعالی درهرحال بندگانش را دوست دارد و در مسیرزندگی، بندگانش رافراموش نمی کند؛ تاجاییکه بنده هم همواره به یاد اوباشد و با هرلغزش و گناهی به سویش بازگردد؛ چرا که او بسیارتوبه پذیر ومهربان است.
ـ الله؛ توبه ایی که از دل باشد و لایق پذیرفتن باشد را می شناسد؛ زیرا پروردگار خود بسیار آگاه تر ودانا تر است. براستی که ما هیچ پناهگاهی نداریم جز برگشت و توبه به سوی خداوند.

۵-از تدبر در سوالات چه درسی گرفتم؟
ــ اینکه هرگز خود را به امید توبه نفریبیم.

۶- چه چیز جدید یاد گرفتم؟
ــ خداوند در عین تواب بودنش آنجا که باید قهار بودنش را برما می گمارد.
ــ تواب بودن خداوند حب ودوستی خالق را به نسبت مخلوقش می رساند.

۷- و بر معلوماتم چقدر اضافه شد؟
هر لحظه از تدبرم دانه ی گند میست که در نهان خانه ی دلم می کارم و خوشه ایی از آن درو می کنم.

۸- و از این به بعد چه وظایفی خواهم داشت؟
ــ انسانهایی که خطا می روند را به سوی جبران خطاها تشویق کنم و بگویم خدای تواب؛ چقدر توبه کاران را دوست دارد و آنها را از پاکان قرار می دهد.

۹- چقدر و چه تغییراتی در من به وجود آمده؟
ــ انگار لطف خداوند را بیشتر از پیش در خودم احساس می کنم.

  • مطالب مرتبط
  • دیدگاه‌ها
0 0 امتیازها
محبوبیت مقاله
مشترک شوید
مرا مطلع کن از
0 دیدگاه‌
جدیدترین
قدیمترین بیشترین امتیاز
Inline Feedbacks
تمام دیدگاهها را ببینید.
0
منتظر دیدگاه شما هستیم!x